Sở hữu hơn 3.200 km bờ biển cùng hệ thống cảng nước sâu hiện đại, Việt Nam đang đứng trước thời cơ vàng để vươn lên thành trung tâm logistics của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Trong bối cảnh tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, việc tận dụng hiệu quả lợi thế cảng biển không chỉ giúp tăng năng lực cạnh tranh mà còn mở ra dư địa lớn cho phát triển bất động sản công nghiệp và thương mại quốc tế.

Cảng biển – điểm sáng trong bản đồ logistics khu vực

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang được đánh giá là quốc gia có vị thế chiến lược trong xu thế dịch chuyển sản xuất toàn cầu nhờ vị trí nằm trên tuyến hàng hải quốc tế, lực lượng lao động dồi dào, chi phí cạnh tranh và hạ tầng logistics ngày càng hoàn thiện.

Ông Thomas Rooney, Phó Giám đốc Dịch vụ Bất động sản công nghiệp Savills Hà Nội, nhận định: “Cảng biển, đặc biệt là cảng nước sâu, đang trở thành yếu tố then chốt trong chiến lược lựa chọn địa điểm của các nhà sản xuất toàn cầu.”

Ở miền Bắc, cảng Lạch Huyện (Hải Phòng) đóng vai trò cửa ngõ thương mại chủ lực, kết nối hàng hóa từ các khu công nghiệp ở Hải Phòng, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Thái Bình ra thị trường quốc tế.

Tại miền Nam, cụm cảng Cái Mép – Thị Vải và Cát Lái đảm nhận vai trò trung tâm logistics phục vụ các khu công nghiệp lớn ở Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu và TP Hồ Chí Minh. Trong đó, Cái Mép – Thị Vải là một trong số ít cảng tại Việt Nam có thể đón tàu mẹ trọng tải trên 200.000 DWT, giúp giảm thời gian và chi phí trung chuyển qua các cảng khu vực.

Đầu năm 2025, Chính phủ đã phê duyệt dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ với tổng vốn đầu tư hơn 50.000 tỷ đồng, hợp tác giữa Cảng Sài Gòn và Terminal Investment Limited Holding S.A., công ty con của Tập đoàn MSC – hãng vận tải container lớn nhất thế giới. Dự án này được kỳ vọng sẽ đưa Việt Nam trở thành trung tâm trung chuyển hàng hải hàng đầu Đông Nam Á.

Ngoài ra, Cảng Liên Chiểu (Đà Nẵng) đang được đẩy nhanh tiến độ, dự kiến hoàn thành cuối năm 2025, tạo điểm kết nối logistics quan trọng giữa Tây Nguyên – Lào – Đông Bắc Thái Lan với biển Đông, mở rộng không gian kinh tế khu vực miền Trung.

Cảng Cái Mép - Thị Vải.

Bà Nguyễn Hoài An, Giám đốc cấp cao CBRE Việt Nam, nhấn mạnh: “Sự xuất hiện của các cảng nước sâu như Cái Mép – Thị Vải, Lạch Huyện hay tương lai là Cần Giờ, Liên Chiểu sẽ giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách vận chuyển với Mỹ, châu Âu, giảm phụ thuộc vào trung chuyển nước ngoài – đây chính là bước đột phá cho tăng trưởng logistics và bất động sản công nghiệp.”

Logistics phát triển – động lực lan tỏa cho bất động sản công nghiệp

Cảng biển phát triển kéo theo nhu cầu bất động sản công nghiệp tăng mạnh, đặc biệt ở những khu vực có khả năng kết nối trực tiếp với hệ thống cảng nước sâu. Các địa phương như Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Đà Nẵng đang nổi lên như những trung tâm mới nhờ lợi thế logistics, giá thuê cạnh tranh và hạ tầng được đầu tư đồng bộ.

Bên cạnh đó, các địa phương ven biển thứ cấp đang trở thành lựa chọn hấp dẫn của nhà đầu tư nhờ quỹ đất rộng, chi phí thấp và tiềm năng phát triển dài hạn. Tuy nhiên, ông Thomas Rooney cho rằng hạ tầng logistics tại một số khu vực vẫn còn bất cập, như thiếu kho bãi đạt chuẩn quốc tế, hạn chế về kho lạnh và kết nối đường sắt – đường thủy nội địa chưa hiệu quả.

Một thách thức khác là thiếu kết nối “chặng cuối” giữa khu công nghiệp và cảng biển khiến chi phí logistics chiếm 16 – 20% GDP, cao hơn mức trung bình khu vực. Để khắc phục, cần đầu tư mạnh vào đường cao tốc, đường sắt, trung tâm logistics và hệ thống kho vận tự động.

Theo chuyên gia Jean-François Roger, người từng làm việc tại các cảng lớn như Rotterdam (Hà Lan) và Busan (Hàn Quốc), Việt Nam nên phát triển theo mô hình “cụm cảng – khu công nghiệp – logistics” được quản lý tập trung và hiện đại. Mô hình này sẽ giúp tăng năng suất, rút ngắn thời gian giao hàng, giảm chi phí vận tải và nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu.

Hướng đến phát triển xanh và bền vững

Việt Nam đang đi đúng hướng khi đầu tư vào các cảng nước sâu trọng điểm, nhưng cần tăng tốc hơn nữa trong việc số hóa quy trình hải quan, phát triển logistics xanh, và ứng dụng công nghệ tự động hóa trong quản lý hàng hóa.

Các chuyên gia khuyến nghị Chính phủ cần:

• Tăng cường quy hoạch tích hợp giữa cảng biển – khu công nghiệp – trung tâm logistics.
• Phát triển hệ thống giao thông đa phương thức, đặc biệt là đường sắt và đường thủy nội địa.
• Đào tạo nguồn nhân lực logistics chất lượng cao gắn với chuyển đổi số.
• Triển khai mô hình “cảng xanh”, sử dụng năng lượng tái tạo và tuân thủ các tiêu chuẩn ESG, phù hợp xu hướng phát triển toàn cầu.

Cơ hội để vươn ra biển lớn

Với định hướng trở thành trung tâm logistics và sản xuất của khu vực, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để định hình lại vai trò của mình trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Để tận dụng tối đa lợi thế này, cần sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền trung ương – địa phương – khu vực tư nhân, nhằm phát triển hạ tầng logistics hiện đại, bất động sản công nghiệp xanh và hệ thống cảng biển bền vững.

Nếu thực hiện thành công, Việt Nam không chỉ trở thành “cửa ngõ thương mại” của Đông Nam Á, mà còn khẳng định vị thế là trung tâm logistics mới của châu Á – Thái Bình Dương, sẵn sàng vươn ra biển lớn trong kỷ nguyên toàn cầu hóa mới.

BBT