Theo Nghị định 172/2025, Chính phủ chính thức bỏ hai hình thức kỷ luật “giáng chức” và “hạ bậc lương”, thay vào đó chỉ còn 4 hình thức xử lý vi phạm với công chức. Quy định mới nhằm đảm bảo sự minh bạch, rõ ràng và công bằng trong công tác kỷ luật, đồng thời tăng tính răn đe, góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương hành chính.

Ngày 30/6, Chính phủ ban hành Nghị định 172/2025 quy định về xử lý kỷ luật đối với công chức. Theo đó, hệ thống kỷ luật được tinh gọn, bỏ hai hình thức giáng chức và hạ bậc lương vốn áp dụng trước đây, chỉ còn lại 4 mức xử lý: khiển trách, cảnh cáo, cách chức (dành cho công chức lãnh đạo, quản lý) và buộc thôi việc.

Trước đó, từ năm 2023, công chức không giữ chức vụ lãnh đạo có thể bị kỷ luật theo 4 hình thức: khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, buộc thôi việc; còn công chức lãnh đạo, quản lý có thêm giáng chức và cách chức. Người bị giáng chức sẽ không được quy hoạch, bổ nhiệm, đào tạo, nâng ngạch trong vòng 24 tháng, trong khi người bị hạ bậc lương cũng bị hạn chế trong 12 tháng. Việc loại bỏ hai hình thức này được đánh giá là nhằm khắc phục sự chồng chéo, bảo đảm tính minh bạch, thống nhất trong áp dụng kỷ luật.

Nghị định 172/2025 đồng thời đưa ra tiêu chí phân loại vi phạm làm căn cứ xử lý. Theo đó, vi phạm “ít nghiêm trọng” được hiểu là hành vi có tác hại nhỏ, chỉ ảnh hưởng trong nội bộ cơ quan, chưa gây dư luận xấu. Vi phạm “nghiêm trọng” là khi hậu quả tác động lớn, lan rộng ra bên ngoài đơn vị, làm giảm uy tín của tổ chức. Nếu gây hậu quả “rất nghiêm trọng”, hành vi vi phạm sẽ bị xem xét ở mức độ đặc biệt, tác động tiêu cực đến xã hội, làm mất uy tín cơ quan, tổ chức, gây bức xúc trong cán bộ, công chức và nhân dân.

Công chức phường Hải Châu, trung tâm TP Đà Nẵng làm việc tại Trung tâm phục vụ hành chính công, tháng 6/2025. Ảnh: Nguyễn Đông

Dựa trên mức độ vi phạm, công chức sẽ bị áp dụng các hình thức kỷ luật tương ứng. Cụ thể, khiển trách áp dụng cho vi phạm lần đầu, hậu quả ít nghiêm trọng. Cảnh cáo áp dụng khi công chức đã từng bị khiển trách nhưng tái phạm hoặc vi phạm lần đầu ở mức nghiêm trọng. Với công chức lãnh đạo, trường hợp để đơn vị xảy ra sai phạm nghiêm trọng dù bản thân chỉ vi phạm nhẹ cũng có thể bị cảnh cáo.

Trường hợp vi phạm gây hậu quả rất nghiêm trọng nhưng người vi phạm có thái độ cầu thị, chủ động khắc phục sẽ bị cách chức. Nếu không có thái độ khắc phục, hoặc tái phạm sau khi đã bị cảnh cáo, công chức sẽ đối mặt hình thức cao nhất: buộc thôi việc. Ngoài ra, nghị định quy định rõ những hành vi vi phạm đặc biệt như sử dụng văn bằng, chứng chỉ, giấy tờ giả để được tuyển dụng, hay nghiện ma túy… đều bị buộc thôi việc.

Điểm mới này cũng nhằm đảm bảo tính răn đe nhưng đồng thời nhân văn hơn trong xử lý vi phạm. Bởi lẽ, việc giáng chức hoặc hạ bậc lương trước đây đôi khi dẫn đến bất cập: công chức vẫn làm việc nhưng tâm lý nặng nề, thiếu động lực cống hiến, trong khi tổ chức gặp khó khăn khi sắp xếp, bổ nhiệm nhân sự. Việc bỏ hai hình thức này, thay vào đó quy định rõ mức độ, tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng, giúp quy trình xử lý trở nên minh bạch, dễ áp dụng, hạn chế sự lúng túng của cơ quan quản lý.

Nghị định 172/2025 cũng nhấn mạnh yêu cầu công chức bị kỷ luật phải nghiêm túc chấp hành, đồng thời các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm công khai quyết định xử lý, nhằm tăng tính răn đe và phòng ngừa vi phạm. Đây cũng được coi là bước tiến trong cải cách chế độ công vụ, công chức, gắn trách nhiệm với quyền hạn, tăng tính minh bạch trong quản lý đội ngũ cán bộ.

Với hiệu lực từ ngày 1/7/2025, Nghị định 172/2025 được kỳ vọng sẽ góp phần xây dựng đội ngũ công chức liêm chính, kỷ cương, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Các cơ quan, đơn vị cũng sẽ có cơ sở pháp lý rõ ràng, minh bạch để xử lý vi phạm, tạo niềm tin cho nhân dân vào sự nghiêm minh, công bằng của hệ thống hành chính nhà nước.

BBT