Chính phủ ban hành Nghị định 249/2025/NĐ-CP (19/9/2025) quy định đồng bộ cơ chế, chính sách để thu hút, trọng dụng chuyên gia trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS). Nghị định thiết lập rõ tiêu chí, quy trình tuyển chọn, quyền – nghĩa vụ, chế độ đãi ngộ, cơ chế đánh giá, khen thưởng và các chính sách liên quan tới chuyên gia, gia đình chuyên gia cũng như cơ quan, tổ chức sử dụng chuyên gia.

Nghị định áp dụng cho: (i) cá nhân là người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài đáp ứng tiêu chí chuyên gia; (ii) cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương và địa phương, lực lượng vũ trang, doanh nghiệp được giao chủ trì chương trình, nhiệm vụ, dự án KHCN, ĐMST, CĐS; (iii) các tổ chức, cá nhân liên quan.

Cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Tiêu chí tuyển chọn linh hoạt nhưng chuẩn mực

Chuyên gia theo Nghị định là người có kiến thức, trình độ, kinh nghiệm nghiên cứu trong một hoặc nhiều lĩnh vực KHCN, ĐMST, CĐS, đáp ứng ba điều kiện chung: từng chủ trì/tham gia nhiệm vụ có đóng góp thiết thực; lý lịch rõ ràng, đạo đức tốt; có mong muốn cống hiến cho Việt Nam. Đồng thời, ứng viên phải đạt ít nhất một tiêu chí cụ thể như:

• Có sáng chế được bảo hộ đã chuyển giao, tạo sản phẩm có giá trị; hoặc đang làm việc R&D tại viện, trường, doanh nghiệp uy tín ở nước ngoài.
• Có công trình đạt giải thưởng quốc tế/được ứng dụng rộng rãi, phù hợp nhiệm vụ dự kiến.
• Có bằng tiến sĩ từ top 200 đại học thế giới và tối thiểu 5 năm giảng dạy, nghiên cứu tại cơ sở uy tín ở nước ngoài; hoặc có bằng tiến sĩ và ít nhất 5 năm làm nghiên cứu trong hợp tác quốc tế/doanh nghiệp nước ngoài.
• Có tối thiểu 10 bài báo quốc tế trên tạp chí danh tiếng, hoặc tham gia hội đồng biên tập tạp chí uy tín, hoặc hướng dẫn thành công ít nhất 2 NCS tiến sĩ.

Trong trường hợp đặc biệt, nếu không đáp ứng các tiêu chí nêu trên, cơ quan có nhu cầu có thể quyết định tuyển chọn và chịu trách nhiệm về quyết định đó, bảo đảm tính mở để thu hút nhân tài phù hợp thực tiễn.

Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm rõ ràng

Bên cạnh các quyền, nghĩa vụ theo Luật KHCN và ĐMST, chuyên gia được trao quyền tự chủ cao gắn với trách nhiệm giải trình: quyết định vấn đề kỹ thuật – công nghệ trong phạm vi nhiệm vụ; chủ động đề xuất, lựa chọn nhân lực, đơn vị phối hợp; chủ động sử dụng kinh phí, kể cả mua công nghệ, thiết bị, bí quyết từ nước ngoài theo giá thỏa thuận; được hỗ trợ kinh phí khảo sát, trao đổi khoa học quốc tế.

Chuyên gia phải tuân thủ pháp luật Việt Nam và điều ước liên quan; bảo mật thông tin, dữ liệu; chịu trách nhiệm cá nhân khi để xảy ra tổn thất tài chính, thất thoát tài sản, lộ bí mật nhà nước; đồng thời tôn trọng văn hóa, phong tục, giữ đạo đức nghề nghiệp, trung thực, khách quan trong hoạt động chuyên môn.

Đãi ngộ cạnh tranh, phúc lợi toàn diện

• Tiền lương: thỏa thuận trong hợp đồng, tương xứng nhiệm vụ và phù hợp mặt bằng thị trường nhân lực KHCN, ĐMST, CĐS.
• Tiền thưởng: tối đa 04 tháng lương/năm căn cứ kết quả đánh giá; được hưởng phần thưởng/thu nhập từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu theo Luật KHCN và ĐMST.
• Hỗ trợ ban đầu: một tháng lương để ổn định chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu; hỗ trợ tiền thuê nhà, phương tiện đi lại hoặc bố trí căn hộ tiêu chuẩn, phương tiện trong thời gian làm việc.
• Học thuật – quốc tế: chi trả kinh phí đi nghiên cứu, trao đổi khoa học ở nước ngoài khi nhiệm vụ yêu cầu.
• Y tế – nghỉ dưỡng – phép năm: gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện hằng năm mức tối đa 1% tổng lương năm; 07 ngày nghỉ dưỡng trong nước/năm với hỗ trợ tối đa 01 tháng lương cho chuyên gia và gia đình (vợ/chồng, con dưới 18 tuổi); vé máy bay khứ hồi 01 lần/năm cho chuyên gia và gia đình về nước theo chế độ nghỉ phép.
• Tôn vinh – khen thưởng: được đón, gặp mặt, biểu dương bởi lãnh đạo cấp cao; được tham gia diễn đàn, nhận các danh hiệu, giải thưởng trong và ngoài nước theo quy định.

Chính sách cho gia đình và đơn vị đề cử

Thành viên gia đình chuyên gia (vợ/chồng, con dưới 18 tuổi) được hỗ trợ tìm trường, hỗ trợ học phí tại cơ sở công lập, gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện (mức tối đa 1% lương năm), hỗ trợ tiếp cận cơ hội việc làm phù hợp; được cấp thị thực nhiều lần, thẻ tạm trú tương ứng thời gian làm việc của chuyên gia.

Đối với tổ chức/cá nhân đề cử chuyên gia, sau 12 tháng kể từ ngày ký hợp đồng, nếu chuyên gia đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, đơn vị đề cử được thưởng 01 tháng lương theo hợp đồng của chuyên gia—cơ chế khuyến khích chủ động “săn tìm” và giới thiệu nhân tài.

Hậu nhiệm vụ: mở rộng cơ hội gắn bó lâu dài

Chuyên gia người nước ngoài có nguyện vọng có thể được giảm điều kiện khi xem xét nhập quốc tịch Việt Nam theo pháp luật. Chuyên gia quốc tịch Việt Nam nếu muốn vào làm công chức, viên chức mà chưa đủ một số điều kiện (độ tuổi, quy hoạch, lý luận chính trị, thời gian giữ chức vụ liền kề) có thể được cơ quan có thẩm quyền xem xét tiếp nhận, bổ nhiệm phù hợp vị trí, nhằm tận dụng tri thức và kinh nghiệm chuyên sâu.

BBT