Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 254/2025/NĐ-CP ngày 26/9/2025 quy định cụ thể cơ chế quản lý, thanh toán và quyết toán đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công. Nghị định gồm 6 chương, 56 điều, là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công, bảo đảm minh bạch, tiết kiệm và chống thất thoát, lãng phí trong sử dụng ngân sách nhà nư

Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng

Nghị định 254/2025/NĐ-CP điều chỉnh toàn diện hoạt động quản lý, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư công cho các nhiệm vụ, dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước (bao gồm cả vốn ngân sách địa phương đầu tư cho dự án do Trung ương quản lý) cũng như các dự án sử dụng nguồn thu hợp pháp của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư.

Ba nội dung chính được quy định gồm:

• Quản lý, thanh toán vốn đầu tư công đối với các dự án, nhiệm vụ thuộc phạm vi đầu tư công.
• Quyết toán vốn đầu tư công theo niên độ ngân sách, đảm bảo công khai, thống nhất giữa các cấp.
• Quyết toán dự án hoàn thành hoặc dừng, ngừng, hủy bỏ, theo văn bản cho phép của người có thẩm quyền quyết định đầu tư.

Việc quản lý, thanh toán vốn đầu tư công cho nhiệm vụ, dự án phải đảm bảo đúng quy định, hiệu quả, tiết kiệm, minh bạch, không để thất thoát, lãng phí.

Đặc biệt, Nghị định áp dụng thống nhất cho mọi công trình, hạng mục có sử dụng một phần hoặc toàn bộ vốn đầu tư công, trừ các dự án có quy định riêng của Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ. Các dự án có nguồn đóng góp bằng hiện vật, ngày công hoặc công trình hoàn thành cũng được quy đổi và hạch toán theo đơn giá hiện vật, nhằm phản ánh đầy đủ giá trị đầu tư.

Quy định chi tiết về thanh toán và quyết toán

Theo Nghị định, các dự án sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi nước ngoài được áp dụng quy trình, thủ tục thanh toán và quyết toán tương tự, đồng thời tuân thủ quy định của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Trường hợp điều ước quốc tế có quy định khác, việc thực hiện sẽ theo Luật Điều ước quốc tế.

Một số trường hợp không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định gồm:

• Cấp bù lãi suất tín dụng ưu đãi, cấp vốn điều lệ cho các ngân hàng chính sách, quỹ tài chính ngoài ngân sách.
• Các khoản cho vay chính sách thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội.
• Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.
• Các nhiệm vụ thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia hoặc hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất.

Những nội dung này tiếp tục thực hiện theo quy định riêng của Chính phủ.

Cơ quan kiểm soát và nguyên tắc giải ngân

Kho bạc Nhà nước là cơ quan đầu mối thực hiện kiểm soát, thanh toán và giải ngân vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước.

Đối với đơn vị sự nghiệp công lập, việc kiểm soát giải ngân vốn từ nguồn thu hợp pháp do đơn vị tự thực hiện.

Các dự án thuộc phạm vi bí mật nhà nước của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an được giao cơ quan chuyên trách kiểm soát, giải ngân, đồng thời báo cáo Bộ Tài chính theo quy định.

Về nguyên tắc, việc quản lý và thanh toán vốn đầu tư công phải bảo đảm đúng mục đích, đúng đối tượng, tiết kiệm, hiệu quả và công khai; không vượt quá tổng mức đầu tư hoặc kế hoạch vốn được phê duyệt.

Các cơ quan, chủ đầu tư phải thực hiện đúng trách nhiệm, quyền hạn được giao, đảm bảo tính minh bạch và kiểm soát chặt chẽ mọi khâu trong chu trình đầu tư.

Đặc biệt, đối với các dự án đầu tư công ở nước ngoài, việc thanh toán và giải ngân được căn cứ trên hợp đồng đã ký, pháp luật của nước sở tại, điều ước quốc tế và pháp luật Việt Nam. Cơ quan chủ quản sẽ thay mặt chủ đầu tư đề nghị thanh toán vốn và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, hợp pháp của hồ sơ.

Tăng cường kiểm soát, minh bạch và trách nhiệm

Nghị định 254/2025/NĐ-CP nhấn mạnh yêu cầu kiểm soát vốn giải ngân không vượt quá giá trị dự toán, hợp đồng hoặc chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư đã được phê duyệt.

Các chi phí tính theo tỷ lệ phần trăm sẽ được thanh toán dựa trên đề nghị hợp lý của chủ đầu tư.

Cơ quan thanh toán phải căn cứ hồ sơ pháp lý, tạm ứng và chứng từ thanh toán hợp lệ trước khi giải ngân, đồng thời chịu trách nhiệm về việc kiểm soát, giải ngân đúng quy định.

Nghị định cũng quy định cụ thể hình thức giao dịch tại cơ quan thanh toán: thực hiện qua hệ thống Kho bạc Nhà nước hoặc cơ quan thanh toán khác tùy từng dự án, bảo đảm thuận tiện, nhanh gọn, an toàn.

Hiệu lực và thay thế quy định cũ

Nghị định có hiệu lực kể từ ngày ký (26/9/2025) và bãi bỏ Nghị định số 99/2021/NĐ-CP, đồng thời thay thế Điều 6 Nghị định 125/2025/NĐ-CP của Chính phủ liên quan đến phân định thẩm quyền trong lĩnh vực tài chính – đầu tư công.

Với việc ban hành Nghị định 254/2025/NĐ-CP, Chính phủ khẳng định quyết tâm hoàn thiện cơ chế quản lý đầu tư công theo hướng hiện đại, hiệu quả, tăng cường trách nhiệm giải trình và minh bạch tài chính, góp phần thúc đẩy giải ngân nhanh, sử dụng hiệu quả từng đồng vốn của Nhà nước cho phát triển kinh tế - xã hội.

BBT