"Tôi có ý định từ chức lãnh đạo đảng cũng như vị trí Thủ tướng", ông Justin Trudeau, lãnh đạo chính phủ Canada từ năm 2015, cho biết ngày 6/1. "Đất nước xứng đáng có một lựa chọn thực sự trong cuộc bầu cử sắp tới. Tôi dần nhận ra nếu phải cạnh tranh nội bộ, tôi không phải là lựa chọn tốt nhất cho sự kiện đó".

Thủ tướng Canada khẳng định sẽ rời nhiệm sở khi đảng Tự do cầm quyền tìm được người kế nhiệm trước ngày 24/3, thời điểm quốc hội Canada họp lại và phe đối lập tuyên bố sẽ tổ chức bỏ phiếu bất tín nhiệm để lật đổ chính phủ của ông Trudeau.

Ông Trudeau đưa ra quyết định sau nhiều tháng phải đối mặt với áp lực cả từ trong lẫn ngoài đảng Tự do cầm quyền. Uy tín của ông giảm sút từ hai năm trước, khi người dân bất bình về sinh hoạt phí tăng cao và tình trạng thiếu nhà ở.

"Ông ấy lẽ ra nên từ chức từ hơn một năm trước", Rob Gwett, 29 tuổi, sống tại Toronto, nói, nhưng thêm rằng "muộn còn hơn không".

Thủ tướng Canada Justin Trudeau phát biểu tại Ottawa ngày 6/1. Ảnh: AP

Ông Trudeau, 53 tuổi, là con trai cả của cố thủ tướng Pierre Trudeau. Ông từng là huấn luyện viên trượt ván tuyết, nhân viên pha chế và giáo viên trước khi tham gia chính trường vào những năm 2000. Ông đắc cử ghế nghị sĩ 2008, đại diện cho tầng lớp lao động ở Montreal.

Năm 2013, ông Trudeau trở thành lãnh đạo đảng Tự do và đắc cử Thủ tướng năm 2015 với cam kết mang đến "con đường tươi sáng" cho Canada, hành động chống biến đổi khí hậu và bảo vệ quyền lợi cộng đồng bản địa, người tị nạn. Ông tái đắc cử năm 2019 và 2021, là một trong những lãnh đạo Canada tại vị lâu nhất.

"Chúng tôi đắc cử năm 2015 để đấu tranh cho tầng lớp trung lưu. Và đó chính là những gì chúng tôi làm được trong những năm qua", ông Trudeau nói. "Chúng tôi giảm thuế, tăng phúc lợi cho các gia đình nhóm này. Chúng tôi đảm bảo nền kinh tế hướng đến tất cả, không phải chỉ cho số ít".

Nhưng những năm gần đây, kinh tế cũng chính là vấn đề khiến ông mất dần sự ủng hộ từ cử tri. Giống như nhiều quốc gia phương Tây, Canada cũng hứng chịu lạm phát kỷ lục, giá thực phẩm tăng cao. Cuộc khủng hoảng nhà ở tại Canada đẩy giá nhà một số khu vực tăng 30-40%, càng làm gia tăng tâm lý bất bình.

Một cuộc đối thoại giữa ông Trudeau với một công nhân ngành thép lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội phần nào thể hiện điều này. "Ông thực sự không làm được gì cho chúng tôi cả", công nhân chỉ trích ông Trudeau vì không giải quyết được tình trạng chi phí sinh hoạt leo thang.

Những bê bối chính trị trong nhiệm kỳ kéo dài càng "đổ thêm dầu vào lửa". Ông Trudeau từng bị chỉ trích hồi năm 2017 vì nhận quà cá nhân, đưa gia đình đi nghỉ thay vì dự sự kiện trong lần đầu tiên Canada kỷ niệm ngày vì sự thật và hòa giải năm 2021.

Chọn đi nghỉ như vậy "là sai lầm và tôi hối tiếc về điều này", ông Trudeau trả lời báo giới khi đó. "Tôi đã tập trung vào sửa sai".

Ông Trudeau không trở thành người cải cách trong những vấn đề cốt lõi được đa số cử tri mong đợi như biến đổi khí hậu hay hòa giải với các cộng đồng người bản địa, Maxwell Cameron, giáo sư khoa học chính trị Đại học British Columbia, nhận định với AFP.

Ông tái đắc cử hai lần, nhưng đều với chênh lệch sít sao và phải lãnh đạo chính phủ thiểu số, tức đảng cầm quyền không nắm đa số ghế trong quốc hội.

"Ông ấy tại vị quá lâu", theo Genevieve Tellier, giáo sư khoa học chính trị Đại học Ottawa. "Nỗi thất vọng bao trùm Thủ tướng Trudeau vì ông hứa hẹn quá nhiều".

Nửa đầu năm 2023, kết quả các cuộc thăm dò cho thấy đảng Tự do dần bị đảng Bảo thủ đối lập bỏ xa. Khoảng cách bất ngờ nới rộng trong tháng 8 cùng năm, tín hiệu cho thấy đảng Tự do sẽ thất bại trong bầu cử năm 2025.

Liên minh cầm quyền rạn nứt tháng 9/2024, khi đảng Dân chủ Mới (NDP) tuyên bố từ bỏ lập trường ủng hộ đảng Tự do, buộc ông Trudeau phải tìm kiếm đối tác mới. Chính trường Canada thêm chao đảo khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump cuối tháng 11 dọa áp thuế với hàng hóa Mexico và Canada nếu hai nước không chặn tình trạng nhập cư trái phép vào Mỹ.

Bất đồng trong cách ứng phó với ông Trump khiến ông Trudeau mất đi đồng minh quan trọng, khi phó thủ tướng, bộ trưởng tài chính Chrystia Freeland từ chức vào ngày 16/12. Khi căng thẳng gia tăng, phe Bảo thủ đối lập, thậm chí một số nghị sĩ đảng Tự do cầm quyền, bắt đầu kêu gọi Thủ tướng Trudeau rời ghế.

Lãnh đạo NDP tuyên bố sẽ kiến nghị bỏ phiếu bất tín nhiệm khi quốc hội làm việc trở lại vào ngày 27/1, sau kỳ nghỉ đông. Lãnh đạo đảng đối lập Bloc Quebecois, giữ nhiều ghế hơn NDP, cam kết sẽ ủng hộ kiến nghị và cho rằng ông Trudeau không có cửa thoát hiểm. Sau khi ông Trudeau từ chức, quốc hội Canada sẽ hoãn họp tới tháng 3.

Với Stephanie Chouinard, giáo sư chính trị Đại học Queen's, kỷ nguyên ông Trudeau không nên bị coi là thất bại. Bà nêu những chương trình xã hội hiệu quả của Thủ tướng Canada, trong đó có chính sách giúp giảm chi phí chăm sóc trẻ em.

"Đó là một chính phủ cấp tiến, khác hoàn toàn những gì chúng ta chứng kiến kể từ những năm 1970", bà Chouinard nói.

Phó thủ tướng Canada Chrystia Freeland phát biểu tại Ottawa ngày 19/11. Ảnh: AP

Sau tuyên bố từ chức của ông Trudeau, đảng Tự do sẽ bắt đầu cuộc đua tìm lãnh đạo mới, dự kiến mất nhiều tháng. Tân lãnh đạo đảng Tự do cũng sẽ trở thành thủ tướng và dẫn dắt đảng này trong cuộc bầu cử sắp tới, theo kế hoạch sẽ diễn ra trước ngày 20/10.

Việc ông Trudeau yêu cầu quốc hội hoãn họp đến ngày 24/3 đồng nghĩa kéo dài thời gian để đảng Tự do bầu lãnh đạo, tránh phe đối lập bỏ phiếu bất tín nhiệm phế truất chính phủ ngay từ tháng 1 để bầu cử sớm. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa nhiều dự luật đang chờ thông qua cũng sẽ không được xử lý.

Theo giới quan sát, một số ứng viên hàng đầu cho vị trí kế nhiệm ông Trudeau là cựu thống đốc ngân hàng trung ương Canada Mark Carney, Bộ trưởng đổi mới, khoa học và công nghiệp Francois-Philippe Champagne, cựu phó thủ tướng Freeland, Ngoại trưởng Melanie Joly hoặc Bộ trưởng Tài chính Dominic LeBlanc.

Kết quả thăm dò ý kiến do Ipsos Canada công bố ngày 22/12 cho thấy đảng Bảo thủ đang nhận sự ủng hộ từ 45% cử tri, đảng Tự do và NDP đều nhận 20%. Nếu tỷ lệ này phản ánh đúng kết quả bầu cử, đảng Bảo thủ sẽ thắng lớn.

Shachi Kurl, chủ tịch đơn vị chuyên khảo sát ý kiến Angus Reid, nhận định tân lãnh đạo có thể giúp giảm bớt thiệt hại, nhưng đảng Tự do vẫn gặp rắc rối trong cuộc bầu cử sắp tới.

"Cử tri đã bắt đầu mệt mỏi, bởi đây đã là chính phủ do đảng Tự do dẫn dắt năm thứ 10 liên tiếp. Một lúc nào đó, sữa sẽ hết hạn sử dụng. Tôi nghĩ sữa này bắt đầu có vị chua", ông Kurl nói với Reuters.

Theo VNE

Link: https://vnexpress.net/ap-luc-khien-thu-tuong-canada-tu-chuc-4836351.html