Vào khoảng giữa tháng 9 đến giữa tháng 10 dương lịch hằng năm, người dân thôn Yên Du, xã Đức Lĩnh, Vũ Quang (Hà Tĩnh) lại hối hả bước vào mùa thu hoạch hồng giòn.

Hồng giòn Yên Du là sản phẩm nổi tiếng của huyện Vũ Quang, Hà Tĩnh. Quả hồng sau khi hái từ cây xuống có vị chát. Sau đó, hồng được rửa sạch rồi đổ vào chậu nhôm, múc nước lạnh ngâm hồng trong hai ngày một đêm.

Thôn Yên Du nổi tiếng với đặc sản hồng giòn không hạt. Hồng Yên Du quả không lớn, khi chín ruột chuyển màu vàng đậm, vị ngọt, thơm và rất giòn, lại không có hạt như những loại hồng khác nên được rất nhiều người ưa thích. Ngoài ra, chính khí hậu, chất đất và nguồn nước ở Yên Du đã khiến cho những quả hồng nơi đây có vị giòn đặc trưng mà những vùng miền khác không có được.

Hồng Yên Du được xem là thức quà quý của huyện Vũ Quang, đã được tỉnh Hà Tĩnh công nhận đạt OCOP 3 sao - chương trình mỗi xã một sản phẩm. Do nắng nóng kéo dài nên năm nay sản lượng hồng toàn xã chỉ đạt khoảng 20 tấn, sụt giảm hơn 10 tấn so với năm ngoái.

Quả hồng không hạt nên không thể ươm giống. Phương pháp chiết hay ghép cành cũng kém hiệu quả. Vì vậy, các chủ vườn thường chặt rễ tách ra từ cây mẹ, sau đó đào hố sâu khoảng nửa mét, đổ phân chuồng xuống dưới để trồng.

Cây sau 5 năm cho quả bói, đến năm thứ 10 mới bắt đầu thu hoạch đại trà. Trung bình mỗi cây tán rộng hơn 4 m, cao 5-10 m, cho 2-3 tạ quả. Cây càng nhiều tuổi thì sản lượng và năng suất càng cao, có gốc đạt hơn 5 tạ quả. Vì thế, chủ vườn chỉ thay mới khi cây bị gãy hoặc bật gốc do thiên tai.

Hồng Yên Du dễ trồng, công chăm sóc ít, người dân thường trồng tại các vườn đồi thoải, xen với các cây ăn quả khác như cam, chanh, bưởi, mít... "Loại cây này hầu như ít bị sâu bọ tấn công, do đó hàng năm tôi chỉ bón phân chuồng dưới gốc để cung cấp sức đề kháng", vào mùa đông cây rụng hết lá để lấy chất dinh dưỡng nuôi thân. Tháng 2 cây ra hoa, tháng 8 thì đậu quả.

Bước vào mùa vụ thu hoạch, bình quân mỗi hộ gia đình có 15/100 cây hồng cho quả chính, sản lượng ước tính 3 tấn. Thu hoạch hồng khá vất vả, với cây cao gần 10 m, người dân phải đeo đai lưng, dùng móc sắt neo vào thân hoặc cành lớn để tránh sự cố. 

Quả hồng sau khi hái từ cây xuống có vị chát, phải rửa sạch quả rồi đổ vào chậu nhôm, múc nước lạnh ngâm hồng trong hai ngày một đêm. Sau thời gian này, chất mủ nhựa sẽ thoát ra ngoài thông qua phần cuống, từ đó ruột bên trong sẽ kết tủa đường và mang lại vị ngọt đặc trưng.

Từ loài cây được trồng nhằm tạo bóng mát, đến nay hồng Yên Du đã trở thành cây hàng hóa giúp nông dân làm giàu. Mỗi vụ, trung bình một gia đình thu 100-200 triệu đồng, nhiều hộ sở hữu diện tích lớn, lời 300 triệu đồng một năm. Để giúp người dân xây dựng thương hiệu hồng Yên Du, xã đã hỗ trợ lập tổ hợp tác hồng với 10 thành viên. Sắp tới địa phương sẽ quy trình hóa các khâu trong sản xuất như đóng bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc để nâng cao giá trị sản vật, giúp các hộ dân trồng hồng có thêm thu nhập.

Hồng Yên Du được người dân Vũ Quang bán cho thương lái trong tỉnh, nhập tại các chợ trên địa bàn hoặc gửi vào miền Nam, ra Hà Nội tiêu thụ.

BBT